آشنایی با سوغاتی و صنایع دستی مازندران

وقتی صحبت از استان مازندران می‌شود در کنار چشم‌اندازهایی مثل دریا، جنگل و کوه‌های سر‌به‌فلک‌کشیده  صنایع دستی مازندران هم جایگاه ویژه‌ای در بین گردشگران دارد.

در تمام شهرهای ایران صنایع دستی گوناگونی وجود دارد که با آداب‌ورسوم آن شهر مرتبط است.

تهیه سوغاتی و یادگاری از شهرهای مختلف یکی از بخش‌های جذاب سفر است و صنایع دستی آن شهر یکی از بهترین گزینه‌ها برای خرید می باشد.

 

سفالگری

سفالگری هنری است که قدمتی به طول تاریخ دارد و گواه این مطلب ظروف سفالین کشف شده

در غارها‌ست که عمر بعضی از آن‌ها نزدیک به هفت‌هزار سال است. هنرمندان مازندرانی با استفاده از هنر خود

و گِل پخته ظرف‌های زیبایی را می‌سازند که در فروشگاه‌های صنایع دستی در مقابل چشمان خریداران می‌درخشند.

بهنمیر، جویبار و قائمشهر از شهرهایی‌اند که  بیشترین میزان ظروف سفالی در آن‌ها تولید می‌شوند.

 

نمد مالی

نمد مالی هنری بسیار قدیمی است که در آن با استفاده از الیاف پشمی به همراه آب محصولاتی مانند

کلاه، کوله، کلمد، دوش‌نمد و فرش‌های نمدی تولید می‌شود. جالب است بدانید که نمد بافته نمی‌شود

و فقط با فشاری که با دست یا پا روی ترکیب الیاف و آب می‌آورند تولید می‌شود. نمدمالی چندین هزار سال قدمت دارد

اما تاریخ و مکان پیدایش آن به‌صورت دقیق مشخص نیست. تولید نمد و نمدمالی در روستای کجور و اطراف رامسر رواج دارد.

چنته نوعی کیف دسته‌دار است که در گذشته چوپان‌ها برای حمل وسایل خود از آن استفاده می‌کردند.

مراحل تولید چنته شبیه به مراحل تولید جاجیم است و آن را با دستگاهی به نام کرک‌چال تولید

و با گل‌های کاموایی و مهره تزیین می‌کنند. روستای لفور، از توابع سوادکوه، محل تولید چنته است.

 

پارچه‌بافی

پارچه‌بافی یکی از شاخه‌های نساجی و از هنرهای قدیمی استان مازندران است که با ریسیدن نخ پارچه تولید می‌شد

و از آن پارچه‌ها برای دوخت لباس‌‌های مختلف استفاده می‌کردند. در گذشته با پارچه‌های نخی، ابریشمی

و پشمی لباس دوخته می‌شد. پارچه‌های نخی و لطیف شمد، پارچه‌های ابریشمی الیجه و پارچه‌های پشمی چوغا و باشلق نام دارند.

 

موج‌بافی

موج‌بافی یکی از صنایع دستی استان مازندران است که در آن پارچه‌های پشمی تولید می‌کنند.

موج‌بافی به دلیل ارزان‌قیمت بودن مواد اولیه هنری فراگیر است و در بسیاری از شهرها و روستاهای این استان انجام می‌شود.

هنرمندان مازندرانی با استفاده از موج‌بافی و به‌وسیله پشم و دستگاه بافندگی محصولاتی مانند پتو،

رختخواب، کرسی، سجاده و پشتی می‌بافند. این هنر ارزشمند در کجور مازندران رواج دارد.

جوراب‌ بافی

جوراب‌بافی یکی  از صنایع دستی پرکاربرد است که این روزها بافت آن در روستای آلاشت،

از توابع سوادکوه، رونق بیشتری دارد. جوراب از پشم و به‌وسیله دستگاه جوراب‌بافی و یا با دست بافته می‌شود

. جوراب‌های دست‌باف روستاییان در بیشتر بازارچه‌های سنتی و محلی دیگر شهرهای استان مازندران وجود دارند

و برای گرم ماندن در سرمای زمستان پاپوش‌های مناسبی‌اند.

 

جاجیم‌ بافی

جاجیم‌بافی هنری‌ است که در آن از نخ‌های پشمی یا پنبه‌ای رنگی جاجیم بافته می‌شود

و علاقه‌مندان زیادی دارد. جاجیم یکی از صنایع دستی استان مازندران است

که تولید آن در روستای آلاشت، از توابع سوادکوه، نسبت به شهرهای دیگر این استان رواج بیشتری دارد؛

به همین علت است که این روستا به‌عنوان شهر ملی جاجیم انتخاب شده است.

جاجیم‌های بافته شده معمولاً به‌عنوان زیر‌انداز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

گلیم‌ بافی

گلیم‌بافی یکی از صنایع دستی استان مازندران است که بافت آن در بیشتر شهرهای این استان رایج است.

طرح‌های گلیم برگرفته از نقش‌‌ونگار‌های طبیعت است و معمولاً از رنگ‌های شاد در بافت آن استفاده می‌شود

. گلیم به‌وسیله دستگاه‌ گلیم‌بافی بافته می‌شود و با توجه به نوع و طرح آن دستگاهش هم تغییر می‌کند.

گلیم ساده باف، گلیم چرخی‌باف و گلیم سوزنی از انواع دستگاه‌های گلیم بافی‌اند.

 

حصیر بافی

حصیربافی یکی از محبوب‌ترین صنایع دستی استان مازندران است که بیشتر در غرب این استان رواج دارد.

وسایلی که با حصیر بافته شده‌اند در بدو ورود به شهرهای شمالی در فروشگاه‌ها توجه مسافران را به خود جلب می‌کنند

و در بیشتر اوقات جزو اولین سوغاتی‌اند که توسط گردشگران خریداری می‌شوند.

برای حصیربافی از نی و دیگر گیاهان خودرو مثل گاله و واش استفاده می‌شود.

کلاه، سبد و زیرانداز‌های حصیری از معروف‌ترین محصولات حصیر بافی‌اند.

 

لاک‌ تراشی

لاک‌تراشی هنری است که به‌وسیله آن لوازمی مثل ملاقه، قاشق، کتری، قند چوله و تنباکو چوله را با استفاده از چوب می‌سازند

و یکی از صنایع دستی قدیمی استان مازندران است. لاک‌تراشی با چوب‌های جنگل، ابزار اولیه کنده‌کاری و برش ساخته می‌شود.

جالب است بدانید بعضی از لاک‌تراشان از ریشه درختان هم استفاده می‌کنند.

در حال حاضر لاک تراشی در بیشتر روستاهای استان مازندران رواج دارد

و اگر از این وسایل به‌خوبی نگهداری شود عمری بیشتر از صد سال خواهند داشت.

 

شیرینی‌های سنتی استان مازندران

آغوزنون، آب دندون، پشت زیک، کماج، رشته به رشته، قماق و برنجک، شیرینی‌های خوش‌طعم و لذیذ استان مازندران هستند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

پشت زیک

یکی از شیرینی‌های سنتی استان مازندان، پشت زیک است. این خوراکی لذیذ و خوش عطر به سوهان کنجدی  شهرت دارد

و اسم آن برگرفته از پرنده‌ای به اسم زیک است.

در طبخ این شیرینی از کنجد، شکر، گردو، عسل، کره، هل و زعفران استفاده می‌شود.

خوردن شیرینی زیک به همراه چای داغ در زمستان بسیار دلچسب است.

 

آغوزنون مازندران

از دیگر شیرینی‌های سنتی و خوش‌طعم استان سرسبز مازندران می‌توان به آغوزنون اشاره کر

د که در جشن‌ها و مراسمات استفاده می‌شود. زنان خانه‌دار مازندرانی هر ساله برای جشن شب یلدا، شیرینی آغوزنون را طبخ می‌کنند

و کنار خانواده به همراه دیگر تنقلات، میل می‌کنند.

آغوزنون در استان مازندران به دو صورت طبخ می شود که یک نوع آن کنجی یا آغوزنون نام دارد

و دیگری به شکل خام است که به پیس گنده معروف است. این شیرینی خوشمزه سرشار از

مواد معدنی و مغذی(فسفر، کلسیم، آهن، ویتامین D) است و در ترکیبات آن کنجد و گردو بکار می‌برند.

افرادی که به این استان سفر می‌کنند از این شیرینی برای دوستان و اقوامشان به عنوان سوغات خریداری می‌کنند.

رشته به رشته

رشته به رشته نوعی دیگر از  شیرینی‌های سنتی و پرطرفدار استان مازندران است

که طعمی فوق‌العاده دارد.  بانوان هنرمند مازندرانی این شرینی را از ترکیب موادی چون

گردو، رشته (تهیه شده از آرد برنج) خاک قند، هل و روغن درست می‌کنند.

 

قماق

قمام از دیگر شیرینی‌های سنتی و معروف استان مازندران است و جالب است بدانید که در پخت آن از شکر استفاده نمی‌شود.

موادی چون شنبلیله، آرد گندم، کره، تخم مرغ، جعفری، شوید، گردو و پیاز در پخت و پز شیرینی

قماق بکار می‌رود. این شیرینی خوش‌طعم سوغاتی بینظیری برای گردشگران به حساب می‌آید.

 

برنجک

برنجک از دیگر شیرینی‌های سنتی و معروف استان مازندران به حساب می‌آید که با برنج درست می‌شود

. در استان مازندران از این شیرینی در مجالس و مهمانی‌ها استفاده می‌کنند.

در تهیه شیرینی برنجک از برنج، آب، شکر (در بعضی موارد از عسل به جای شکر استفاده می‌کنند)، آبلیمو و روغن استفاده می‌شود.

کماج مازندرانی

نان کماج یکی دیگر از شیرینی‌های معروف استان مازندران  است که در استان همدان هم به شکل دیگری طبخ می‌شود.

تخم مرغ، شکر، آرد برنج، زعفران، شیر، وانیل، زردچوبه  وگلاب مواد لازمی است

که در پخت نان کماج  بکار می‌رود. این شیرینی بی‌نظیر اگر به همراه چای سرو شود، روح آدمی را جلا می‌بخشد.

توصیه  می‌شود اگر به مازندران سفر کردید شیرینی را تهیه کرده و به اقوام و دوستانتان سوغات بدهید.

 

نان ییلاقی

نان ییلاقی یا نان کوهی یکی از شرینی‌های سنتی آمل است. این شیرینی مزه‌ای مانند شیرمال دارد.

اگر به دنبال آن هستید که در ماه مبارک رمضان بر سر سفره‌ی افطارتان شیرینی خوشمزه‌ای قرار بدهید،

نان ییلاقی بهترین گزینه است. این شیرینی سرشار از مواد مغذی است و حتی مادران مازندرانی

این خوراکی را به فرزندانشان می‌دهند که در مدرسه هنگام زنگ تفریح نوش جان کنند.

در طبخ نان کوهی از آرد، تخم مرغ، مایه خمیر، شکر، ماست یا شیر، روغن یا کره، آب و نمک استفاده می‌شود.

از آنجایی که نان کوهی مغزدار است، برای تهیه مواد میانی آن از رازیانه، هل، گردو، کنجد، زرده تخم مرغ و شکر استفاده می‌کنند.

سایر نوشته ها:

عروسک روسی از تاریخچه تا مراحل ساخت
صنایع دستی لرستان
هنر ملیله کاری و تاریخچه آن
آشنایی با انواع صنایع دستی چوبی
از سایر آثار هنری در چکه ها دیدن نمایید.